Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου (Μεσολούρι)

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι μια τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με πολύπλευρη εξωτερικά αψίδα, υπερυψωμένο νάρθηκα-γυναικωνίτη στα δυτικά και ανοιχτή στοά στη νότια πλευρά, όπου και η κεντρική είσοδος. Η ανέγερση του ναού χρονολογείται στα 1778, όπως μαρτυρούν οι δύο σωζόμενες επιγραφές εξωτερικά και εσωτερικά της κεντρικής θύρας εισόδου στον νότιο τοίχο. Στο υπέρθυρο της θύρας η ανάγλυφη επιγραφή δίνει το έτος εκατέρωθεν σταυρού με το αποτροπαϊκό τετράγραμμα «ΙC ΧC ΝΗ ΚΑ». Στο εσωτερικό, πάνω από την είσοδο, η μακροσκελής γραπτή κτητορική επιγραφή επαναλαμβάνει το έτος ανέγερσης, παρέχει τα ονόματα των χορηγών, των γνωστών οπλαρχηγών Τόσκα και Γώγου, και κάνει αναφορά στην αγιογράφηση του ναού από τον Σαμαριναίο Αδάμ Χρίστου Κράια και τον μαθητή του Ζήση Ιωάννου Ντόβα, η οποία ολοκληρώνεται στις 17 Οκτωβρίου 1867. Η επιγραφή δίνει επίσης την τότε ονομασία του οικισμού ως «Μεσοβούνι» με προσθήκη αργότερα της φράσης «μετονομάσθη Μεσολούριον».

Ο ναός είναι χτισμένος με αδρά λαξευμένους δόμους διαφορετικού μεγέθους. Με μεγαλύτερη επιμέλεια είναι χτισμένος ο ανατολικός τοίχος και κυρίως η αψίδα του Ιερού, με εμφανή την προσπάθεια μίμησης του ισοδομικού συστήματος. Καλύπτεται με δίριχτη στέγη, αρχικά από σχιστόπλακες, οι οποίες διατηρούνται μόνο στην αψίδα. Εκτός από το κεντρικό θύρωμα στο μέσο του νότιου τοίχου, μία δεύτερη θύρα ανοίγεται στο δυτικό άκρο του ίδιου τοίχου με πρόσβαση στο νάρθηκα. Το ανεξάρτητο κωδωνοστάσιο είναι νεότερη προσθήκη.

Ο ναός είναι εσωτερικά κατάγραφος. Το εικονογραφικό πρόγραμμα περιλαμβάνει έναν εκτεταμένο χριστολογικό και θεομητορικό κύκλο, καθώς και σκηνές εμπνευσμένες από τη Λειτουργία. Χαρακτηριστική της ζωγραφικής παράδοσης του Σαμαριναίου ζωγράφου είναι η έντονη αντίθεση μεταξύ μπλε του κοβαλτίου και ερυθρού χρώματος στο βάθος, στα κτίρια και στα ενδύματα. Ιδιαίτερη εντύπωση δημιουργούν οι πολυπρόσωπες συνθέσεις με σαφή επίδραση της δυτικής ζωγραφικής, όπως η Προδοσία του Ιούδα και η Κοίμηση της Θεοτόκου. Αξιοσημείωτη είναι η απεικόνιση των δήμιων του Ηρώδη στη Βρεφοκτονία με φυσιογνωμίες που παραπέμπουν σε σύγχρονους λήσταρχους, κάτι που παρατηρείται και σε άλλους μεταβυζαντινούς ναούς. Απεικονίζεται επίσης ο νεομάρτυρας Γεώργιος από το Τζούρχλι (σημ. Άγιος Γεώργιος). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση, πάνω από την είσοδο, του αβά Σισώη μπροστά στην ανοιχτή σαρκοφάγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θέμα που γνωρίζει μεγάλη διάδοση στα μεταβυζαντινά χρόνια. Τη σκηνή συνοδεύει παραλλαγή βυζαντινού επιγράμματος για το αναπόφευκτο του θανάτου. Ο διάκοσμος του ναού εμπλουτίζεται με σκηνές τιμωρίας-θανάτου του φιλάργυρου, του υποκριτή -πρόκειται για ιερέα-, σκηνές με μεγάλο ανθρωπολογικό και λαογραφικό ενδιαφέρον.

Το τέμπλο του ναού είναι ξύλινο και φέρει ζωγραφικό φυτικό διάκοσμο. Η χρονολογία 1779 αναγράφεται σε δύο δεσποτικές εικόνες, σε αυτή των ισαποστόλων Πέτρου και Παύλου με το ομοίωμα του ναού, και σε αυτή του αγίου Δημητρίου. Τα Λυπηρά είναι επιχρυσωμένα και φέρουν επιγραφή 1793. Ο ναός διαθέτει επίσης πλούσια συλλογή φορητών εικόνων.

Πηγή / Βιβλιογραφία

Προσβασιμότητα: Περιορισμένη πρόσβαση, η εκκλησία δεν διαθέτει ράμπα για καροτσάκια.