Γεφύρι του Πασά

Το ερειπωμένο σήµερα γεφύρι του Πασά στον Αλιάκµονα βρίσκεται µεταξύ των οικισµών Σιάτιστας και Παλαιοκάστρου Βοΐου από βορειανατολικά, Κοκκινιάς και Ταξιάρχη Γρεβενών από νοτιοδυτικά, κάτω από τη σύγχρονη Εγνατία Οδό. Η κατασκευή του σε κοµβικό σηµείο, στον οδικό άξονα που συνέδεε τη Θεσσαλονίκη µε τα Ιωάννινα µέσω Κοζάνης-Γρεβενών, σε σηµαντικό δηλαδή στρατιωτικό και εµπορικό δρόµο των οθωµανικών χρόνων, επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητά του. Το γεφύρι διευκόλυνε την επικοινωνία τόσο µεταξύ Ηπείρου, Μακεδονίας και Θεσσαλίας, όσο και προς την Κωνσταντινούπολη και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Πρόκειται πιθανόν για το παλαιότερο γνωστό γεφύρι στη Δυτική Μακεδονία, καθώς, σύµφωνα µε µαρτυρία του Ηπειρώτη γιατρού Ι. Λαµπρίδη το 1880, χτίστηκε στα 1690 από τον Μαχµούτ Πασά. Το γεφύρι αναφέρεται επίσης από τους ξένους περιηγητές F. Pouqueville και W. Leake. Στην πλαϊνή πλευρά του υπήρχε χάνι και τουρκικό φυλάκιο για τον έλεγχο των διερχοµένων. Με βάση τη λαϊκή παράδοση, το χτίσιµό του συνδέεται µε το θρύλο του πρωτοµάστορα. Όπως και στο γεφύρι της ΄Αρτας, το θύµα µετατρέπεται στο στοιχειό του γεφυριού καθώς ο πρωτοµάστορας αναγκάζεται να χτίσει ζωντανή τη γυναίκα του στα θεµέλια του γεφυριού για να µπορέσει να στεριώσει.

Το γεφύρι ανατινάχθηκε στις 14 Απριλίου 1941 από Άγγλους και Νεοζηλανδούς µε σκοπό την ανακοπή της γερµανικής εισβολής προς νότο. Πριν την ανατίναξή του, ήταν το µεγαλύτερο γεφύρι της Μακεδονίας, µε µήκος πάνω από 100µ. και ύψος της µεσαίας καµάρας πάνω από 15µ., χτισµένο κατά το ψευδοϊσόδοµο σύστηµα. Σήµερα σώζονται ερείπια των βάθρων του, καθώς και η τελευταία προς τα ανατολικά καµάρα. Το λιθόστρωτο κατάστρωµα του γεφυριού διέθετε χαµηλό στηθαίο για την προστασία των διερχοµένων. Τα θεµέλια και τα βάθρα είναι χτισµένα µε σχιστόλιθους και ψαµµόλιθους, ενώ στα τόξα έχει χρησιµοποιηθεί πωρόλιθος. Στα τέσσερα µεσόβαθρα ανοίγονται ανακουφιστικά παράθυρα µε τοξωτό υπέρθυρο, ενώ τα τόξα επιστέφονται µε ελαφρώς προεξέχουσα ταινία από λαξευµένες πέτρες, στοιχείο που απαντά σε γεφύρια των πρώιµων και µετέπειτα οθωµανικών χρόνων στην Ελλάδα και στη Μικρά Ασία. Στην περιοχή των Γρεβενών, παρόµοιες επιστέψεις υπάρχουν στο γεφύρι του Αζίζ Αγά (1727). Στα βάθρα, στην κατάντη όψη του γεφυριού, διακρίνονται πολυγωνικοί πρόβολοι για την εξοµάλυνση της ροής του ποταµού. Η µορφή αυτή, σπάνια στην ευρύτερη περιοχή, απαντά ήδη από τον 12ο αιώνα στη Μικρά Ασία.

Πηγή / Βιβλιογραφία

Προσβασιμότητα: Περιορισμένη πρόσβαση, δεν διαθέτει ράμπα για καροτσάκια.